Πατέρες της Φιλοκαλίας και Lawrence Kohlberg

Σύμφωνα με τον Όσιο Πέτρο τον Δαμασκηνό:  Οι άνθρωποι διακρίνονται σε τρεις πνευματικές καταστάσεις: σε δούλους, σε μισθωτούς και σε υιούς. Οι δούλοι δεν αγαπούν το αγαθό, αλλά για το φόβο των κολάσεων απέχουν από το κακό. Και αυτό, λέει ο άγιος Δωρόθεος, είναι βέβαια καλό, όχι όμως και ευάρεστο. Οι μισθωτοί αγαπούν το αγαθό και μισούν το πονηρό, αλλά με την ελπίδα να λάβουν μισθό. Οι υιοί τέλος, καθώς είναι τέλειοι, ούτε από φόβο των κολάσεων απέχουν από το πονηρό, αλλά έχουν έντονο μίσος γι’ αυτό· ούτε το καλό κάνουν με την ελπίδα να ανταμειφθούν, αλλά το λογαριάζουν σαν χρέος τους.

Είπε πάλι ο αββάς Αντώνιος: Εγώ δεν φοβάμαι πλέον το Θεό αλλά τον αγαπώ «Γιατί η αγάπη εκβάλλει το φόβο».

Τα στάδια Ηθικής Ανάπτυξης του Lawrence Kohlberg είναι:

Προσυμβατικό Επίπεδο

Α Στάδιο . Ηθική εστιασμένη στην τιμωρία και την υπακοή.  Σωστό είναι αυτό που αποφεύγει την τιμωρία.

Β Στάδιο.  Ατομικιστική & Ανταλλακτική.  Μου δίνεις, σου δίνω. Μου προσφέρεις, σου ανταποδίδω.

Συμβατικό Επίπεδο

Γ  Στάδιο. Ηθική του «καλού παιδιού» Το σωστό είναι αυτό που σε καθιστά στους άλλους αποδεκτό.

Δ  Στάδιο.  Ηθική της  «έννομης τάξης»  (νόμος και τάξη.) Το σωστό συμπίπτει με τους γραπτούς νόμους, κανόνες

ΜεταΣυμβατικό Επίπεδο

Ε Στάδιο. Ηθική του κοινωνικού συμβολαίου. Προτεραιότητα στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στ Στάδιο.  Καθολικές προσωπικές ηθικές αρχές. Ηθική στην προσωπική συνείδηση του καθενός που έχει ενστερνιστεί ηθικές αρχές.

Ο Lawrence Kohlberg υποστηρίζει και έχει αποδεχτεί και με εμπειρικές έρευνες ότι αυτά τα στάδια εμφανίζονται με την ίδια σειρά σε διάφορες χώρες και πολιτισμούς.

Παρατηρούμε την ομοιότητα μεταξύ των επιπέδων του  Lawrence Kohlberg  και τις τρεις κατηγορίες των ανθρώπων σύμφωνα με την Φιλοκαλική Παράδοση.

Υποστηρίζουμε ότι και η χριστιανική ζωή περνά από τα τρία στάδια που ορίζει η Φιλοκαλική Παράδοση. Και θεωρούμε αδύνατο την μετάβαση σε κάποιο στάδιο χωρίς την έλευση από το αμέσως προηγούμενο του. Κατά συνέπειαν είναι αδύνατη η μετάβαση στο στάδιο της υιότητας χωρίς πέρασμα από το στάδιο του δούλου και ύστερα του μισθωτού.